نمایشگاه «با حجاب، بی حجاب: روسری» از راز روسری پرده برمی‌دارد

ذر حال حاضر در بسیاری از کشورهای غربی روسری یا چادر اغلب به شکلی خودبخودی به معنای پوششی فهمیده می‌شود که زنان، از جمله زنان مسلمان، به دلایل مذهبی بر سر می‌گذارند. با این همه، ایده و عمل پوشاندن سر با پارچه از دسته‌بندی‌های مذهبی، فرهنگی و جغرافیایی فراتر می‌رود. نمایشگاه "با حجاب، بی حجاب: روسری" در موزه جهان (Weltmuseum) شهر ویانا تنوع پوشش سر را به نمایش گذاشته است.

حجاب در مسیحیت نشانه‌ای از باکرگی وعفت است.عکس سمت چپ یک نقاشی کشیده شده در سال ۲۰۰۸ است که باکره گوادالوپ، قدیسه حامی مکسیکو را نشان می‌دهد. در این نقاشی مریم باکره چادری با نقش ستاره بر سر دارد. انجیل موی زنان را ناشایست می‌پندارد و از آنان می‌خواهد وقت عبادت مویشان را پوشیده بدارند؛ هرچند برخی در همه حال موی خود را پوشیده نگه می‌دارند. عکس سمت راست زنی مسیحی را در ترکیه در سال ۱۸۸۶ نشان می‌دهد.

در این نمایشگاه نه تنها آثاری هنری به نمایش درآمده که نمونه‌هایی از روسری و سربند را به تصویر کشیده، بلکه نمونه‌های متنوعی از خود این روسری‌های زنانه و سربندهای مردانه از نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شده است. روسری سمت چپ، روسری عروسی زنی تونسی از اواسط قرن بیستم است. سربند دست راست، با طرحی از عقاب دوگانه، به اعضای مرد یک گروه مذهبی در گواتمالا اختصاص دارد.

این عکس که توسط عکاسی وینی لودویگ گوستاو آلواز تسورر گرفته شده، مردی طوارقی را در لباس سنتی چادرنشینان شمال افریقا نشان می‌دهد. چنین پنداشته می‌شود که سربند، که اغلب نیلی ‌رنگ است، ارواح خبیثه را دور نگه می‌دارد. پوشاندن سر مرحله‌ ای مهم در مردانگی است. وقتی کسی سرش را می‌بندد یعنی بالغ شده است. اما زنان، برعکس، صورت خود را نمی ‌پوشانند.

اشکال‌ مختلف پوشش زنان مسلمان اغلب بحث ‌برانگیز بوده است. نیلبار گورس در یک ویدیوی شش دقیقه ‌ای به این موضوع پرداخته است. او در این ویدیو روسری‌هایی را از سر باز می‌کند که زنانی مهم شخصا به او داده‌ اند و او نامشان را می‌گوید. این کار او نمادی است از بیان زندگی شخصی‌ اش که در عین حال نشان می‌دهد زنان مسلمان، چه با حجاب باشند یا نه، "بیش از هر چیز خویشتن خویش را باز می‌نمایانند".

نمایشگاه ویانا همچنین شامل آثاری است که به موضوع پوشاندن سر به شکلی انتزاعی پرداخته‌ اند.این چاپ ژلاتینی نقره ‌ای، کار عکاس اتریشی، تینا لشنر است با عنوان «شیائو» که پشت سر زنی را تداعی می‌کند که با پارچه ‌ای پر چین و چروک پوشانده شده بوده و اکنون از سرش به پایین لغزیده است. لشنر به خاطر مجسمه‌هایش که مبتنی بر عکس هستند شناخته شده است. کارهای او اغلب کنکاشی سورئال هستند در ساختارهای فرهنگی زنانگی.

در نگاه اول عکس سوزانه یونگمان با عنوان "پرتره یک بانو" می‌تواند با شاهکاری به همین نام اثر فون در ویدن، نقاش هالندی قرن پانزدهم، اشتباه گرفته شود.اما اگر دقیق‌ بنگریم، در این عکس حجاب زن از مواد بسته ‌بندی تهیه شده و انگشتر او سر یک قوطی کنسرو است. سینه‌ او را هم تنها یک سوزن خیاطی بسته نگه داشته.استفاده یونگمان از مواد بازیافتی، بازتابی از این واقعیت است که ما چگونه ارزش‌ها و زیبایی را می‌سنجیم.

در نظام اقتدارگرای اتریش قبل از جنگ جهانی دوم، زنی با موی پوشیده و لباس سنتی با دامنی فراخ و بالاتنه‌ ای تنگ، زنی ریشه ‌دار، شایسته و از نظر میهن ‌پرستانه، محافظه‌ کار قلمداد می‌شد. با این همه، در دهه ۱۹۵۰ میلادی روسری به کالایی تجملی تبدیل شد؛ اغلب از جنس ابریشم و با نقش و نگار که زیبایی و رهایی زن را مجسم می‌کرد. تصویر بالا نخست مسابقات مد سال ۱۹۶۴ است که در آن یک روسری دیده می‌شود.

از سال ۲۰۰۳ سوزانه بیزووسکی، طراح اتریشی، به خاطر مجموعه‌ های "شیک وینی" اش شناخته شده است. لباس‌ های او بشدت برگرفته از مد تاریخی اتریش هستند که برای زنان مدرن وینی امروز طراحی شده ‌اند. مجموعه امسال او به طور اختصاصی برای نمایشگاه موزیم جهان طراحی شده است و دربرگیرنده لباس‌هایی است که به شکل فوق ‌العاده ‌ای به سر پرداخته‌ اند. نمایشگاه "با حجاب، بی حجاب" تا ۲۶ فبروری سال ۲۰۱۹ ادامه دارد.