مه ۱۹۴۵؛ هنگامی که آتش جنگ جهان‌گستر خاموش شد

با فرود متفقین در نورماندی در روز ۶ ژوئن ۱۹۴۴ سقوط رژیم نازی قطعی شد. سربازان آمریکایی در اوایل سال ۱۹۴۵ توانستند وارد ایالت "زارلند" در غرب آلمان شوند و یکی از روستاها در نزدیکی شهر زاربروکن، مرکز این ایالت را به تصرف خود درآورند. تلاش برخی از آلمانی‌ها برای مقاومت اما همچنان ادامه داشت.

با وجود آنکه قطعی بودن شکست نظامی ارتش هیتلری از مدت‌ها پیش روشن بود، اما تا آوریل سال ۱۹۴۵ نبرد بر سر تسخیر برلین، پایتخت آلمان تا لحظه پیروزی متفقین به سرسختی تمام ادامه داشت. هزار تن از سربازان و غیرنظامیان برلین در نخستین روز‌های پس از شکست مقابل متفقین دست به خودکشی زدند. تصویری از سربازان ارتش سرخ شوروی سابق در جلوی دروازه مشهور براندنبورگ در برلین.

در جنگ جهانی دوم شهر کلن در طول پنج سال ۲۶۲ بار مورد حملات هوایی و بمباران قرار گرفت. به ویژه بمب‌افکن‌های بریتانیایی که تحت فرماندهی مارشال آرتور هریس قرار داشتند، چهره‌ی کلن را کاملا مخدوش کردند. تقریبا تمامی شهر کلن در پی حملات هوایی تخریب شد. با پایان جنگ جهانی دوم بمباران شهر کلن نیز خاتمه یافت. تصویری از گشت سربازان آمریکایی در یکی از معدود خیابان‌های کلن که کم و بیش سالم مانده بود.

در روز ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ بود که سربازان هنگ ۵۸ ارتش سرخ شوروی سابق و سربازان پیاده‌نظام هنگ ۶۹ ارتش ایالات متحده روی پلی بر رود الب در ایالت زاکسن به هم رسیدند و به یکدیگر دست داند. این یکی از معروف‌ترین تصاویر مربوط به پایان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود.

تا لحظه آزاد شدن اردوگاه مرگ داخاو در نزدیکی مونیخ توسط نیروهای آمریکایی، کشتار اسیران ادامه داشت. تصویری از سربازان آمریکایی که روی یکی از واگن‌های پر از اجساد قربانیان اردوگاه مرگ داخاو ایستاده اند. ابعاد این کشتار برنامه‌ریزی شده حتی آن دسته از سربازان متفقین را که بارها مرگ را به چشم دیده ‌بودند، شوکه کرد.

در روز ۲ مه سال ۱۹۴۵ میلیتون کانتاریا، یک سرباز گرجی در ارتش سرخ پرچم سرخ داس و چکش این کشور را بر ساختمان رایشس‌تاگ برافراشت. کمتر تصویری هست که پایان رایش سوم و سقوط نازی‌ها را به چنین شکلی سمبلیک حکایت کند.

کمتر کسی است که با سرنوشت شهر کوچک امدن (Emden) در شمال آلمان آشنا باشد. در روز ۶ سپتامبر ۱۹۴۴ بود که ۱۸۱ بمب‌افکن کانادایی در عرض تنها ۱۸ دقیقه ۱۵ هزار بمب و محموله انفجاری به این شهر بندری پرتاب کردند. آخرین حمله هوایی به این شهر در تاریخ ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ صورت گرفت. "امدن" از جمله شهرهایی اروپایی است که بیشترین صدمه و تخریب را در جنگ جهانی دوم متحمل شدند.

اکثر سربازان آلمانی که از جنگ جهانی جان سالم به در بردند، به اسارت درآمدند. وضعیت در اردوگاه‌های آمریکا و بریتانیا نسبتا انسانی بود. در اردوگاه‌های روس‌ها وضعیتی متفاوت حاکم بود. در سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ بیش از ۳ میلیون سرباز آلمانی به اسارت ارتش سرخ درآمدند و ۱ / ۱ میلیون نفر از آنها جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۵۵، یعنی ده سال پس از پایان جنگ بود که آخرین اسیران آلمانی به وطن خود بازگشتند.

نیروهای متفقین از جمله برای شنیدن این خبر مبارزه کردند. در روز ۲ ماه مه ۱۹۴۵ بود که سربازان آمریکایی در یکی از شماره‌های ویژه روزنامه ارتش که Stars and Stripes نام داشت، از مرگ آدولف هیتلر، رهبر نازی‌ها باخبر شدند. آگاهی از نزدیک شدن پایان جنگ چهره ‌سربازان را شادمان کرد.

صنایع فولاد و اسلحه‌سازی کروپ در شهر اسن در جنگ جهانی دوم نیز نقشی کلیدی در "لشکرکشی‌های" رژیم هیتلر بازی می‌کرد. بمباران و نابودی این صنایع یکی از اهداف استراتژیک نیرهای متفقین بود. هزاران تن از کسانی که به کار اجباری محکوم شده بودند، تا پایان جنگ در این صنایع به بیگاری گرفته شدند. هنگامی که جنگ جهانی دوم خاتمه یافت، دو سوم این صنایع نابود شده بود.

کودکان اگرچه درکی از جنگ نداشتند، اما مناطق تخریب‌ شده سراسر آلمان در حین جنگ و پس از آن به اتاق بازی آن‌ها بدل شده بود. نسلی از انسان‌ها دچار ضربه روحی درازمدت شد. پشتکار و صرفه‌جویی به مرور زمان به بخشی از ویژگی‌های این نسل بدل شد.

این سرباز گمانم آلمانی از جنگ جهانی دوم جان سالم به در برد، اما زندگی روزمره‌ او فرسنگ‌ها با زندگی‌ عادی فاصله دارد. آب، برق و دسترسی به گرما از کالاهای لوکس در آلمان در سال ۱۹۴۵ محسوب می‌شدند. هر کسی که می‌خواست زنده بماند، می‌بایست اراده‌ای راسخ، خلاقیت و قابلیت کارهای فی‌البداهه از خود نشان دهد.

میدان پاریس در برلین که در جلوی دروازه براندنبورگ قرار دارد، هفتاد سال پس از پایان جنگ به مکانی بدل شده که در آن گذشته و حال رویاروی هم قرار می‌گیرند. نمایشگاهی تحت عنوان "ماه مه ۱۹۴۵، بهار در برلین" که در فضایی باز دائر است، به یادآورنده‌ی تسلیم شدن آلمان به متفقین در روز ۲ مه سال ۱۹۴۵ و پایان جنگ جهانی دوم در اروپا در بهار آن سال است.